Παρατηρούμε πως από τα συνολικά 1.386 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα του νερού στη Γη περισσότερο από 96% είναι αλμυρό. Επίσης, το 68% του γλυκού νερού είναι δεσμευμένο σε πάγο και παγετώνες. Ακόμα ένα 30% του γλυκού νερού βρίσκεται στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Το επιφανειακό γλυκό νερό που βρίσκεται σε ποτάμια και λίμνες είναι συνολικά 93.100 κυβικά χιλιόμετρα και αντιπροσωπεύει περίπου το 1/150 του 1% του συνολικού νερού στη Γη. Παρά ταύτα, τα ποτάμια και οι λίμνες είναι οι βασικές πηγές νερού για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών.
Εκτίμηση της παγκόσμιας κατανομής νερού |
Μορφή Νερού |
Όγκος νερού σε κυβικά χιλιόμετρα |
Ποσοστό γλυκού νερού |
Ποσοστό συνολικού νερού |
Ωκεανοί, Θάλασσες & Κόλποι |
1.338.000.000 |
— |
96,5 |
Παγόβουνα, Παγετώνες & Μόνιμο χιόνι |
24.064.000 |
68,7 |
1,74 |
Υπόγειο Νερό |
23.400.000 |
— |
1,7 |
Γλυκό |
10.530.000 |
30,1 |
0,76 |
Αλμυρό |
12.870.000 |
— |
0,94 |
Εδαφική Υγρασία |
16.500 |
0,05 |
0,001 |
Εδαφικός πάγος & Μόνιμα παγωμένο έδαφος |
300.000 |
0,86 |
0,022 |
Λίμνες |
176.400 |
— |
0,013 |
Γλυκές |
91.000 |
0,26 |
0,007 |
Αλμυρές |
85.400 |
— |
0,006 |
Ατμόσφαιρα |
12.900 |
0,04 |
0,001 |
Έλη |
11.470 |
0,03 |
0,0008 |
Ποταμοί |
2.120 |
0,006 |
0,0002 |
Βιολογικό Νερό |
1.120 |
0,003 |
0,0001 |
Σύνολο |
1.386.000.000 |
– |
100 |
Πηγή: Gleick, P. H., 1996: Water resources. In Encyclopedia of Climate and Weather, ed. by S. H. Schneider, Oxford University Press, New York, vol. 2, pp.817-823. |
Το γεγονός ότι οι λίμνες και τα ποτάμια, δηλαδή τα επιφανειακά νερά, είναι οι κύριες πηγές νερού, ή αλλιώς υδατικοί πόροι, φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα που δίνει ο παραπάνω πίνακας, σύμφωνα με την οποία τα υπόγεια νερά είναι κατά τάξεις μεγέθους περισσότερα από τα επιφανειακά. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί αν σκεφτούμε ότι οι πόροι του νερού δεν είναι αποθεματικοί (όπως π.χ. είναι το πετρέλαιο) αλλά ανανεώσιμοι. Επομένως αυτό που έχει σημασία δεν είναι η ποσότητα νερού που είναι αποθηκευμένη αλλά αυτή που ανανεώνεται κάθε χρόνο. Έτσι, λοιπόν, τα επιφανειακά νερά διακινούνται – και άρα ανανεώνονται – με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από τα υπόγεια.
Με άλλα λόγια δεν έχει τόσο σημασία η στατική εικόνα της αποθήκευσης του νερού, αλλά η δυναμική εικόνα της κυκλοφορίας του νερού στην υδρόγειο. Αυτή περιγράφεται από τις ποσότητες των διακινήσεων του νερού ανάμεσα στις διάφορες μορφές, δηλαδή τις ποσότητες που μεταφέρονται μέσα στον υδρολογικό κύκλο. Σε μέση ετήσια βάση, οι ποσότητες αυτές δίνονται στον πιο κάτω πίνακα.
Εκτίμηση των μέσων ετήσιων φυσικών διακινήσεων του νερού της Γης (συνιστωσών του υδρολογικού κύκλου) |
Επιφάνεια αναφοράς |
Έκταση σε δισεκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα |
Διακίνηση |
Μέσος ετήσιος όγκος σε κυβικά χιλιόμετρα |
Ποσοστό επί των κατακρημνισμάτων, % |
Σύνολο επιφάνειας Γης |
510,0 |
Κατακρημνίσματα =
Εξατμοδιαπνοή |
577.000 |
100,0 |
Ωκεανοί |
361,1 |
Κατακρημνίσματα |
458.000 |
100,0 |
Εξάτμιση |
505.000 |
110,3 |
Ξηρά |
148,9 |
Κατακρημνίσματα |
119.000 |
100,0 |
Εξατμοδιαπνοή |
72.000 |
60,5 |
Συνολική απορροή |
47.000 |
39,5 |
Επιφανειακή συνιστώσα απορροής |
44.700 |
37,6 |
Υπόγεια συνιστώσα απορροής |
2.300 |
1,9 |
Πηγή: Δ. Κουτσογιάννης και Θ. Ξανθόπουλος, Τεχνική Υδρολογία, Έκδοση 3, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα, 1999. Η επιφανειακή και η υπόγεια συνιστώσα απορροής αναφέρονται στην έξοδο προς τη θάλασσα. |
Οι άνθρωποι στις αναπτυγμένες χώρες καταναλώνουν καθημερινά κατά μέσον όρο περίπου 10 φορές περισσότερο νερό από εκείνους στις αναπτυσσόμενες χώρες. Υπολογίζεται ότι ο μέσος καταναλωτής των αναπτυγμένων χωρών χρησιμοποιεί άμεσα ή έμμεσα 500-800 λίτρα ανά ημέρα (300μ3 ετησίως), έναντι των 60-150 λίτρων ανά ημέρα (20μ3 ετησίως) των αναπτυσσόμενων χωρών
Στην Ελλάδα, στον οικιακό τομέα αντιστοιχεί το 10% της κατανάλωσης νερού, ενώ το 87% της κατανάλωσης νερού προορίζεται για άρδευση, όπου από αυτή την ποσότητα ένα μεγάλο ποσοστό – μέχρι και 50% του μεταφερόμενου νερού – χάνεται λόγω της κακής κατάστασης των αρδευτικών δικτύων ή των ακατάλληλων τεχνικών! Το 90% των ελληνικών νοικοκυριών έχουν σήμερα πρόσβαση σε δίκτυο ύδρευσης, έναντι 30% τη δεκαετία του ’50. Η χρήση νερού για ύδρευση έχει αυξηθεί κατά 45% σε σχέση με το 1980 και η αυξητική τάση διατηρείται.