Ιστορία

Η περιοχή

Η Ελασσόνα και η γύρω περιοχή έχουν πανάρχαια ιστορία, όπως άλλωστε και κάθε γωνιά της Ελλάδος, αποτελούσαν δε την Περραιβία. Η Περραιβία είναι μία περιοχή που απλώνονταν από την κοίτη του Πηνειού μέχρι των ορίων της Μακεδονίας. Ήταν το βόρειο τμήμα του Ν. Λάρισας που περιλάμβανε τον παρολύμπιο χώρο δηλ. το υψίπεδο της Καρυάς Ολύμπου, μέχρι Λείβηθρα, την περιοχή της Καλλιπεύκης και Ραψάνης μέχρι τις εκβολές του Πηνειού, το υψίπεδο της Καλλιθέας Ολύμπου ή την αρχαίαν Τριπολίτιδα, τον κάμπο της Ελασσόνας, τον κάμπο Δομένικου ή Ποταμιάς και ολόκληρη την περιοχή της σημερινής Επαρχίας Τυρνάβου (Πεδινή Περραιβία).

Σε αυτό το όνομα άκουγε από τα βάθη των αιώνων γιατί ολόκληρος ο χώρος της είναι ένα σύνολο περασμάτων από τη Θεσσαλία προς τη Μακεδονίαν και αντιστρόφως. Κατέχουσα τα πέντε μοναδικά και στρατηγικότατα περάσματα που άφηνε ο τεράστιος όγκος του Ολύμπου που φράσσει την Μακεδονία από Θεσσαλία. Τα στενά αυτά ήταν:

• 1)στενό Τεμπών

• 2)στενό Λεπτοκαρυάς με τρεις απολήξεις προς Περραιβία - διαμέσου Λειβήθρων Τιτνάτα Παλαιάς Σκαμνιάς Σπαρμού, Λειβήθρων υψιπέδου Καρυάς Δίάβας Ελασσόνα, Λειβήθρων, Ασκυρίδος Λίμνης Γόννων πεδινή Περραιβία

• 3)στενό Πέτρας Ολύμπου (βόρεια Κοκκινοπηλού)

• 4)στενό Αγίου Δημητρίου

• 5)στενό Βολουστάνων (Σαρανταπόρου)

χωρίς να υποβαθμίσουμε και την σημασίαν του αλλού μεγάλου στενού που οδηγούσε από δυτική Περραιβία προς περιοχή Τυμφαίας - Αιθικίας (Καλαμπάκας) προς Ήπειρον.

Η φυλή των Λαπιθών κατοίκησε πρώτη την περιοχή και μετά οι Περραιβοί, οπότε η Ολοοσσών (σημερινή Ελασσόνα) έγινε από τις γνωστότερες πόλεις της Περραιβίας. Άλλες πολύ σημαντικές πόλεις της περιοχής υπήρξαν οι Άζωρος - Δολίχη – Πύθιο, οι οποίες αποτέλεσαν την αρχαία Τριπολίτιδα, δηλαδή την πρώτη συνένωση οικισμών (σαν τον σημερινό Καποδίστρια), Δωδώνη, Κύφος, Ηλώνη (σημερινό Αργυροπούλι ή Τσαριτσάνη), Χυρετίαι (σημερινό Δομένικο), Γόννοι, Μάλλοια.

Η πόλη

Η Ελασσόνα είναι χτισμένη στο βόρειο άκρο της κοιλάδας του ποταμού Τιταρήσιου και ενωμένη με τη μοίρα και το δέος του Ολύμπου. Έχει ιστορική ύπαρξη χιλιάδων χρόνων, τουλάχιστον από την νεολιθική εποχή σύμφωνα με αναφορές. Ο αρχαίος οικισμός καταλάμβανε πιθανότατα τον χώρο του σημερινού συνοικισμού Βαροσίου, ενώ στο λόφο και πάνω στα ερείπια όπου βρίσκεται σήμερα η Μονή Ολυμπιώτισσας υπήρχε η ακρόπολη της πόλης. Πλήθος ευρημάτων (αναθηματικές στήλες, απελευθερωτικές επιγραφές, τάφοι με κτερίσματα κ.ά.) αποδεικνύουν ότι υπήρξε μια ακμάζουσα πόλη στην αρχαιότητα σε κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό επίπεδο.